Banknoty są jednym z wszechobecnych elementów naszego życia – codziennie przechodzą przez nasze ręce, a mimo to nie zwracamy większej uwagi na to, jak wyglądają. 

Nie zmienia to jednak faktu, że wizerunek banknotów podlega ciągłym zmianom, nieustannie aktualizowanym z myślą o współczesnej estetyce. I kiedy te zmiany następują, dopiero wówczas przyciągają naszą uwagę. Doskonałym tego przykładem był norweski konkurs na nową szatę graficzną banknotów: w odświeżonej odsłonie norweskiej waluty świat cyfrowy spotyka się z analogowym, nowoczesność z tradycją, a wszystkie inspiracje scala motyw morza. Wspólny projekt studia Snøhetta Design oraz The Metric System uznany został przez różne media za jeden z najlepszych (jeśli nie najlepszy) projektów banknotów będących obecnie w obiegu.

Rewitalizacja waluty

Na falę wpływów kulturowo-estetycznych odpowiedziała również Szwajcaria, która decyzją swojego Banku Narodowego (SNB) wycofała z obiegu ósmą serię banknotów, wyemitowanych w latach 1995-1998, a która została zastąpiona serią dziewiątą, wprowadzoną do obiegu w latach 2016-2019.  Jak wyjaśnia szef SNB, „między ósmą a dziewiątą serią szwajcarskiej waluty minęło ponad 20 lat i w tym czasie świat dokonał technologicznego skoku kwantowego. Konieczne jest zatem wprowadzenie nowej serii, aby utrzymać nasze wysokie standardy bezpieczeństwa i chronić społeczeństwo przed fałszerstwami.”

Tym samym z dniem 30 kwietnia 2021 roku banknoty ósmej serii straciły status prawnego środka płatniczego i zostały wycofane z obiegu. Banknoty zachowują jednak swoją wartość i w dowolnym momencie oraz bezterminowo mogą zostać wymienione w biurach banku w Bernie i Zurychu, w agencjach 11 banków kantonalnych SNB lub pocztą na adres: Swiss National Bank Cashier’s Office, West Bundesplatz 1 CH-3003 Bern. Wycofane banknoty nie mogą już być używane do celów płatniczych, z wyjątkiem publicznych kas Konfederacji – Szwajcarskich Kolei Federalnych i Poczty Szwajcarskiej – gdzie będą przyjmowane do 31 października. 

Szwajcaria otwarta na świat

Autorką nowego projektu graficznego banknotów serii dziewiątej jest Manuela Pfrunder, Szwajcarka, która w 2005 roku zajęła drugie miejsce w zorganizowanym przez Bank Narodowy Szwajcarii konkursie na nowe oblicze helweckiej waluty. Prace projektantów nawiązywać miały do hasła konkursu – „Szwajcaria otwarta na świat”.

„Każdy z nowych banknotów będzie prezentował jedno pojęcie, tradycyjnie związane ze Szwajcarią: organizację, kreatywność, przygodę, człowieczeństwo, postęp i dialog. Seria będzie różnić się od poprzednich i nie będzie już przedstawiać wybitnych jednostek wraz z ich osiągnięciami i atrybutami” – informują dokumenty SNB.

Ty samym Szwajcaria rezygnuje z długiej tradycji przedstawiania wizerunku twarzy na swoich banknotach, do tej pory zdobiących narodową walutę. Ósma seria prezentuje znane postaci helweckiej kultury i sztuki, jak Le Corbusier na banknocie o nominale 10 CHF, Arthur Honegger na banknocie o nominale 20 CHF, Sophie Taeuber-Arp na banknocie o nominale 50 CHF, Alberto Giacometti na banknocie o nominale 100 CHF, Charles Ferdinand Ramuz na banknocie o nominale 200 CHF oraz Jacob Burckhardt na banknocie o nominale 1000 CHF.

Choć zajęła drugie miejsce, na ostateczny wybór pracy konkursowej Pfrunder miały duży wpływ kwestie techniczne, związane z produkcją banknotów, a które najlepiej współgrały z projektem Szwajcarki.

Jak ogłosiła Manuela Pfrunder, motywami przewodnimi nowej serii banknotów są: czas (10 CHF), światło (20 CHF), wiatr (50 CHF), woda (100 CHF), materia (200 CHF) oraz język (1000 CHF).

Wczesne serie helweckiej waluty

Banknoty wcześniejszych serii (od pierwszej do trzeciej serii włącznie oraz serii piątej) zostały trwale wycofane z obiegu i nie mogą być wymieniane, nawet w Narodowym Banku Szwajcarii. Seria szósta (z wizerunkami naukowców) została wycofana z obiegu i straciła status prawnego środka płatniczego 1 maja 2000 roku; banknoty tej serii można jednak nadal bezterminowo wymieniać w banku po pełnej wartości nominalnej.

Ciekawostką jest fakt, że seria czwarta z czasów II wojny światowej oraz seria siódma z 1984 roku były seriami rezerwowymi, które, choć zostały wydrukowane, nigdy nie weszły do oficjalnego obiegu.