Burzliwa historia dolara Zimbabwe (ZWD) na wiele sposobów pokrywa się ze wzlotami i upadkami, przez które kraj i jego mieszkańcy przeszli w ostatnich latach. Zimbabwe, dawniej Rodezja, to kraj Wodospadów Wiktorii, niegdyś jedno z rolniczych centrów regionu, które produkowało duże ilości żywności dla okolicznych obszarów. W ostatnich dekadach, Zimbabwe i jego krajobraz finansowy doświadczyły kilku znaczących wyzwań, które miały poważny wpływ na gospodarkę kraju i doprowadziły do zapaści niemal całego rolnictwa. W zenicie ekonomicznej katastrofy Zimbabwe wkroczyło w fazę hiperinflacji.

Dolar Zimbabwe – wprowadzenie

Dolar Zimbabwe został wprowadzony w 1980 roku, aby bezpośrednio zastąpić dolara rodezyjskiego (który został wprowadzony w 1970 roku) po parytecie 1:1, o wartości zbliżonej do dolara amerykańskiego. Z czasem hiperinflacja w Zimbabwe spowodowała, że dolar Zimbabwe stał się jedną z najniżej wycenianych jednostek walutowych na świecie, był też trzykrotnie redenominowany. W wyniku ostatniej redenominacji powstał „czwarty dolar” (ZWL), który miał wartość 1025 ZWD (pierwszych dolarów). Od 2009 roku dolar Zimbabwe nie jest uznawany za oficjalną walutę Republiki Zimbabwe.

Redenominacje dolara Zimbabwe

Redenominacja dolara Zimbabwe miała miejsce w 2006, 2008 i ponownie w sierpniu 2009 r. Pierwsza rewaluacja ZWD, nazwana „Operacją Wschód Słońca”, miała miejsce w 2006 r. i wynosiła 1000:1 w stosunku do drugiej emisji dolara Zimbabwe. W następnym roku Bank Rezerw Zimbabwe uznał inflację za nielegalną i zakazał podnoszenia cen, wciąż jednak wynosiła ona 1000%.

Druga rewaluacja rozpoczęła się w 2008 roku. W tym czasie ceny zaczęły podwajać się co 24 godziny, przy miesięcznej inflacji sięgającej w szczytowym momencie prawie 80 mld %. Rząd zaczął zezwalać niektórym sprzedawcom detalicznym na przyjmowanie innych walut obcych, ponieważ drukował banknoty o coraz wyższych nominałach, aby nadążyć za drastycznymi podwyżkami cen towarów i usług. W końcu, w 2009 roku, w związku z postępującą inflacją, rząd ogłosił trzecią rewaluację.  Wypuszczono wówczas banknot o nominale 100 bilionów dolarów Zimbabwe; największy nominał waluty, jaką kiedykolwiek wyemitowano. Był to jeden z ostatnich banknotów w serii coraz wyższych nominałów, wydawanych, w miarę jak inflacja zmniejszała siłę nabywczą. Wkrótce po tym, jak banknot o nominale 100 bilionów trafił do obiegu, dolar Zimbabwe został oficjalnie porzucony na rzecz obcych walut. Od 2007 do 2008 roku lokalny prawny środek płatniczy stracił ponad 99,9 procent swojej wartości.

Hiperinflacja w Zimbabwe

Problemy Zimbabwe z inflacją zaczęły się na długo przed oficjalnym okresem hiperinflacji, który rozpoczął się w 2007 roku. W 1998 r. roczna inflacja w tym afrykańskim kraju wynosiła 47% i z wyjątkiem niewielkiego spadku w 2000 r., stale rosła aż do okresu hiperinflacji, pod koniec którego dolar Zimbabwe został zastąpiony kilkoma innymi walutami zagranicznymi. Po uzyskaniu niepodległości w 1980 roku, rząd Zimbabwe prowadził stosunkowo zdyscyplinowaną politykę fiskalną. Wszystko zmieniło się w momencie, gdy rząd zdecydował, że potrzeba utrzymania słabnącego poparcia politycznego jest ważniejsza od ostrożności budżetowej. W drugiej połowie 1997 roku, kombinacja wypłat należnych weteranom wojennym i ogłoszonej przez rząd decyzji o przymusowym przejęciu (za częściową rekompensatą) komercyjnych gospodarstw rolnych należących do białych, w celu redystrybucji na rzecz bezrolnej czarnej większości, podsyciła obawy o sytuację fiskalną rządu. Cały proces redystrybucji spowodował taki wstrząs na farmach, że produkcja rolna drastycznie spadła w ciągu zaledwie kilku lat. Liczne runy na walutę doprowadziły do deprecjacji kursu walutowego, co spowodowało wzrost cen importu, zapoczątkowując początki problemów z inflacją w kraju.

Mimo, że udało się obniżyć inflację, zaostrzona polityka monetarna wywarła presję zarówno na banki, jak i na producentów krajowych, grożąc całkowitą destabilizacją systemu finansowego i całej gospodarki. Bank centralny Zimbabwe był zmuszony do prowadzenia polityki quasi-fiskalnej w celu złagodzenia destabilizujących skutków zaostrzenia polityki pieniężnej, co z kolei zniweczyło wszelkie wcześniejsze sukcesy antyinflacyjne, powodując inflację typu popyt-ciągnienie, która od 2007 r. przerodziła się w hiperinflację. Hiperinflacja utrzymywała się w Zimbabwe do czasu, gdy dominującym środkiem wymiany stała się waluta obca.

Śmierć schorowanego dolara Zimbabwe

Po latach hiperinflacji, rząd Zimbabwe ogłosił demonetyzację ZWD w 2009 roku, która stała się ostateczna w 2015 roku. Demonetyzacja to proces oficjalnego pozbawiania jednostki monetarnej statusu prawnego. Również w 2009 roku rząd zalegalizował używanie obcych walut i zrezygnował z używania ZWD w kwietniu. W ciągu następnych kilku lat kraj stopniowo przechodził od ZWD do stosowania wielu systemów walutowych, w tym puli botswańskiej (BWP), rupii indyjskiej (INR), euro (EUR), dolara amerykańskiego (USD) i randa południowoafrykańskiego (ZAR). Jako prawny środek płatniczy w kraju funkcjonowało co najmniej dziewięć różnych walut. W 2015 roku rząd ogłosił, że osoby posiadające konta bankowe mogły wymienić na nich 35 kwadrylionów dolarów Zimbabwe na 1 dolara amerykańskiego. W czerwcu 2019 roku Bank Rezerw Zimbabwe zlikwidował system wielu walut i zastąpił go nowym dolarem Zimbabwe, znanym jako RTGS Dollar. 

Ekstremalna i niekontrolowana i niekontrolowana inflacja uczyniła z Zimbabwe pierwszy – i jak dotąd jedyny kraj w XXI wieku, który doświadczył epizodu hiperinflacji.

Czy można wymienić stare dolary Zimbabwe?

Jeśli znalazłeś u siebie starą walutę – dolary z serii wycofanych z obiegu, stare funty i inne banknoty – wciąż możesz wymienić je na złotówki lub inną walutę w skupie wycofanych banknotów, stacjonarnie w punkcie skupu, jak również przez Internet. Jest to wygodne i szybkie rozwiązanie, transakcja odbywa się w bezpiecznych warunkach, a znajdujący się na stronie internetowej kalkulator cen pozwoli Ci zorientować się, ile możesz zarobić na sprzedaży nieemitowanej już waluty.