Przed narodzeniem państwa na ziemiach polskich i rozwoju polityki pieniężnej pierwszych Piastów, transakcje na rodzimym terytorium prowadzone były głównie poprzez wymianę barterową – zwierzęta gospodarskie, zboże, a także atrakcyjne przedmioty, takie jak muszle czy koraliki, które pełniły wówczas funkcję pieniądza towarowego, wymieniano na inne przedmioty codziennego użytku. Pierwsze monety pojawiły się na naszych ziemiach dzięki zagranicznym kupcom, którzy tłumnie przybywali do kraju, płacąc za towary ojczystymi monetami – greckimi, celtyckimi, rzymskimi, bizantyjskimi, a także arabskimi. Bogaty handel związany był z lokalizacją – Polska w X wieku leżała na przecięciu wielu szlaków handlowych, przy czym jednym z najważniejszych był szlak bursztynowy – a zagraniczne walory stały się inspiracją do powstania pierwszej polskiej monety.
Początki polskiego mennictwa
Wielu historyków i archeologów wierzyło do niedawna, że pierwszą monetą był bity za panowania Mieszka I (ok. 960-992) srebrny denar, emitowany na wzór rzymski. Na denarze, którego kopię można z łatwością nabyć w sklepach internetowych, uwieczniono koronę i krzyż – godło świeżo przyjętego chrystianizmu – a także napis MISJCO. Właśnie ze względu na napis, monetę przypisywano czasom Mieszka I, tymczasem, jak ustalono, wybito ją, kiedy panował jego wnuk, Mieszko II Lambert (ok. 1013-1025-1034). Tym samym pierwszeństwo w biciu polskich monet i odpowiedzialność za początki polskiego mincarstwa trzeba było przyznać synowi Mieszka I, Bolesławowi Chrobremu (992-1025).
Denary Bolesława Chrobrego
Rozbieżności w opiniach historyków wynikają głównie z faktu, że polskie, jak i światowe mennictwo jest dziedziną nie do końca jeszcze zbadaną. Podczas wielu współczesnych wykopalisk archeologicznych odkrywane są nowe przypadki walorów kojarzonych z pierwszym, pełnokrwistym mincarstwem. Dzięki tym znaleziskom z roku na rok numizmatyka wzbogaca się o kolejne okazy monet historycznych jak i współczesnych, co pozwala systematyzować i uzupełniać dostępną wiedzę numizmatyczną.
Podobnie rzecz ma się z denarami Bolesława Chrobrego – ponieważ za panowania władcy wybito aż 17 różnych typów tych srebrnych walorów, z których tylko niektóre zachowały się do dziś, długo nie było wiadomo, który z nich jest najstarszy. Wśród nich były monety bardzo cenne i od dawna znane – GNEZDVN CIVITAS i PRINCES POLONIE.
GNEZDVN CIVITAS (992-1000)
Moneta została prawdopodobnie wybita w 1000 roku, by upamiętnić zjazd gnieźnieński. Do czasów dzisiejszych zachował się tylko jeden jedyny jej egzemplarz. Awers denara przedstawia głowę ówczesnego władcy Polski w koronie, na rewersie umieszczono krzyż bizantyjski z czterema punktami między ramionami oraz napis GNEZDVN CIVITAS.
PRINCES POLONIE (1000-1010)
Denar jest jedną z najbardziej znanych polskich monet, był też najliczniej emitowany spośród kilkunastu rodzajów monet bitych za panowania Bolesława I. Uważa się jednak, że pełnił funkcję propagandową, nie odgrywając większej roli w obiegu monetarnym. Popularność monety wynika z umieszczonego na awersie waloru wizerunku ptaka i napisu PRINCES POLONIE – jest to najstarszy znany zapis nazwy naszego kraju. Historycy do dziś nie są zgodni co do tego, czy ptak na denarze jest pierwszym wizerunkiem polskiego orła, czy może przedstawia pawia. Zważywszy na to, że paw symbolizował wieczność Kościoła i Chrystusa, raczej druga wersja wydaje się bardziej prawdopodobna. Na rewersie numizmatu widnieje krzyż bizantyjski z czterema punktami. Denar zachował się do czasów współczesnych w 69 egzemplarzach.
BOLIZLAVO DVX – Bolesław Książę
W procesie analiz i datowań metodą numizmatyczną, za najstarszą monetę został uznany denar z końca X wieku, którego emisję przypisuje się na okres 992-995. Na awersie denara przedstawiono strzały wyłaniające się z pęku sześciu gałązek, dookoła których biegnie napis: BOLIZLAVO DVX (Bolesław książę). Wizerunki te mają najprawdopodobniej związek z symboliką chrześcijańską, która jest wszechobecna również i na innych monetach z tego czasu – strzała to symbol Słowa Bożego, a gałązki to uproszczone Drzewo Życia. Na rewersie widnieje krzyż typu bizantyjskiego z przekrzyżowanymi ramionami, na końcu których umieszczono małe okręgi. Podobne krzyże występują na srebrnych monetach bizantyjskich z X wieku. Na polskie monety wyobrażenie to trafiło jednak za pośrednictwem monet duńskich – możliwe, że ma to związek z małżeństwem siostry Chrobrego z królem duńskim, Haraldem Sinozębym. Do czasów współczesnych zachowały się tylko 3 egzemplarze monety.
Skarby z domowej szuflady
Miłośnicy numizmatyki wiedzą dobrze, że cenne okazy monet można znaleźć nawet we własnym, domowym zaciszu. Strychy, piwnice, kredensy pełne skrytek mogą stanowić źródło niezwykłych odkryć; dlatego warto od czasu do czasu przejrzeć ich zawartość. Co zrobić ze znalezionym bilonem i walutą papierową? Stare monety i banknoty dobrze jest zanieść do skupu walut wycofanych z obiegu, takich jak https://staragotowka.pl/, gdzie za darmo otrzymasz ich wycenę. Staragotówka oferuje ceny skupu najwyższe w Polsce.