Chociaż wiele osób przestało nosić przy sobie gotówkę na rzecz kart debetowych/kredytowych i płatności mobilnych, niektórzy nadal wolą mieć trochę papierowych pieniędzy w kieszeni. Płacąc za rzeczy, często zwracamy uwagę wyłącznie na cenę wybranego produktu i bez głębszych rozważań przekazujemy nasze złotówki. Ale czy kiedykolwiek przyglądałeś się uważniej swoim banknotom? Może zauważyłeś na którymś różne symbole i zastanawiasz się, co one oznaczają?
Co jest na polskich banknotach?
Przypadkowa osoba, zapytana czyje wizerunki są na polskich banknotach, raczej bez zastanowienia odpowie, że królów – i będzie to jak najbardziej zgodne z prawdą. Autorem większości polskich banknotów był grafik Andrzej Heidrich, który od lat 60. XX wieku projektował szatę graficzną naszej waluty na zlecenie Narodowego Banku Polskiego. W czasach PRL-u na pieniądzach zostali uwiecznieni chyba wszyscy wielcy Polacy – astronomowie, literaci, wojskowi – stąd po dewaluacji waluty, w opinii autora, przyszła pora na królów. Podobizny polskich władców stanowią jednak tylko niewielką część projektu graficznego banknotu. Każdy opatrzony jest dodatkowo zbiorem różnorodnych wzorów i przedmiotów, które zawierają szereg odniesień do najważniejszej historii Polski.
Banknot 10 zł – Mieszko I
Na awersie banknotu, po lewej stronie Mieszka I widnieją dwie rozety, pochodzące z posadzek odkrytych w podziemiach Katedry w Gnieźnie – miasta, które było pierwszą stolicą Polski. Po prawej stronie władcy widoczna jest roślinna ornamentyka, nawiązująca do romańskich zdobień na naczyniach liturgicznych. Na rewersie zaś widać wizerunek denara, monety sięgającej początków państwa polskiego. Na denarze w okręgu znajduje się wizerunek krzyża na czymś, co przypomina pół koła. Istnieją dwie interpretacje tego wzoru – jedna mówi, iż przedstawia on wizerunek świątyni, a druga, iż jest to książęca mitra (nakrycie głowy władcy).
Banknot 20 zł – Bolesław I Chrobry
Na rewersie banknotu również zobaczymy denara, zdobionego wizerunkiem ptaka. Niektórzy uważają go za reprezentację orła, ale bardziej przypomina on koguta lub pawia. Prawdopodobnie jest to pierwsza moneta państwa polskiego, na której pojawił się ptak. Po prawej stronie króla znajduje się korona młodego dębu, która pochodzi z Drzwi Gnieźnieńskich z Katedry w Gnieźnie. Motyw z Drzwi Gnieźnieńskich znajduje się również na odwrocie banknotu, po prawej stronie denara i przedstawia wizerunek lwa uchwyconego wijącej się gałęzi.
Banknot 50 zł – Kazimierz III Wielki
Po prawej stronie króla znajduje się litera “K” w koronie, będąca królewskim monogramem. Litera pochodzi z drzwi Katedry na Wawelu, kolejnej stolicy Polski. Na odwrocie banknotu znajduje się królewska pieczęć Kazimierza Wielkiego, pod nią zaś widać królewskie insygnia – jabłko i berło. Po dwóch stronach pieczęci widać krakowską panoramę z końca XV wieku.
Banknot 100 zł – Władysław II Jagiełło
Po obu stronach wizerunku króla znajdują się rozety i elementy ornamentyki gotyckiej. Na odwrocie banknotu widnieje wizerunek orła na tarczy herbowej. Pochodzi on z nagrobku Władysława Jagiełły, który znajduje się w Katedrze na Wawelu. Poniżej herbu widać hełm i dwa miecze owinięte w krzyżacki płaszcz, co jest bezpośrednim nawiązaniem do zwycięstwa Polaków w Bitwie pod Grunwaldem z 1410 roku. Po lewej stronie od tarczy znajduje się wizerunek Zamku w Malborku, który był stolicą zakonu krzyżackiego oraz siedzibą wielkiego mistrza.
Banknot 200 zł – Zygmunt I Stary
Na rewersie banknotu widać wizerunek orła, który pochodzi z fasady Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu. Ptak wpisany jest w sześciokątny kartusz herbowy i opleciony literą “S”, która stanowi królewski monogram. Za orłem znajduje się grafika dziedzińca na Wawelu.
Symbole na amerykańskim 1$
O ile symbolika na polskich banknotach odnosi się przede wszystkim do istotnych wydarzeń w historii naszego kraju – zdarzeń powszechnie znanych i nie tajemniczych – o tyle emblematy na amerykańskiej walucie – w szczególności banknocie jednodolarowym – od lat stanowią przedmiot wielu kontrowersji.
Awers banknotu przedstawia wizerunek Georga Washingtona, ojca-założyciela USA, na rewersie zaś umieszczono Wielką Pieczęć Stanów Zjednoczonych. Pieczęć zawiera bogatą symbolikę, przez co zaczęto doszukiwać się tajemnych powiązań i przekazów, które według teorii spiskowych miałyby łączyć założycieli Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej z tajnymi organizacjami – lożą masońską, Illuminatami, a nawet z satanistami.
Na jednej stronie Pieczęci widać piramidę, która składa się z 13 stopni. Na jej szczycie umieszczono Oko Opatrzności (zwane też Wszechwidzącym Okiem), które ma symbolizować boską opatrzność. Obok widać dwie łacińskie sentencje „Annuit Coeptis” i „Novus ordo seclorum” – każda złożona jest z 13 liter. Po drugiej stronie Pieczęci znajduje się orzeł – bielik amerykański – którego każde ze skrzydeł ma 13 piór. Ptak trzyma w dziobie wstęgę, w szponach 13 strzał i gałązkę oliwną z 13. liśćmi. Motto łacińskie zapisane na wstędze – „E Pluribus Unum” – również ma 13 liter. Nad bielikiem widać 13 gwiazd na granatowym tle. Teorie spiskowe zakładają, że tajne towarzystwa traktują liczbę „13” jako liczbę-symbol rewolucji i szatana. Dopatrują się także jej związku z liczbą trzynastu stopni wtajemniczenia w Zakonie Iluminatów. Symbol Oka Opatrzności nawiązywać ma do egipskiego hieroglifu „złego oka” lub „oka szatana”, używanego w okultyzmie.
Wymiana starych dolarów
Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy teorie mają w sobie choć ziarno prawdy, ale z pewnością stanowią ciekawy dodatek dla dyskusji o historii i znaczeniu amerykańskiej waluty. Jeśli masz w domu banknot jednodolarowy, możesz przyjrzeć się dokładnie opisanym wyżej symbolom i poszukać dodatkowo szczegółowych informacji na ich temat w Internecie. Może masz więcej amerykańskiej gotówki? Warto wówczas przyjrzeć się numerom seryjnym, gdyż banknoty starszych serii często są zastępowane nowszymi, a stare wychodzą z oficjalnego obiegu i nie zapłacisz już nimi w sklepie podczas wyjazdu za granicę. Wymianą dolarów wycofanych z obiegu zajmują się kantory, a także skup starych dolarów.