Banki jako instytucje obracające dużym kapitałem i wpływające na kształt finansów publicznych zobowiązane są szczególnymi prawami. Regulują one m.in. konieczność wymiany uszkodzonych lub starych pieniędzy. Niekiedy okazuje się jednak, że bank odmawia nam takiej transakcji. W jakich sytuacjach możemy spotkać się z odmową banku? Co zrobić z pieniędzmi, których bank nie chce przyjąć?
Zużyte banknoty
Ustawa narzuca na banki obowiązek wymiany zużytych i uszkodzonych banknotów, o ile ich nominał jest czytelny. Oznacza to, że powinniśmy bez trudności wymienić pieniądze sprane, wyblakłe czy uszkodzone mechanicznie. Zapis wskazuje, że wymiana będzie możliwa, jeśli przynajmniej 45% powierzchni banknotu zachowało się w jednym kawałku – wtedy otrzymamy połowę wartości banknotu. Jeśli pieniądz zachował się w co najmniej 75%, możemy liczyć na wymianę 1 do 1. Ustawa przewiduje, że taką transakcję będziemy mogli przeprowadzić w kasie dowolnego banku działającego w Polsce. Okazuje się jednak, że nie wszystkie instytucje podporządkowują się ustawie. W takiej sytuacji swoje pieniądze najszybciej wymienimy w NBP, a jeśli chodzi o postępowanie banku, który takiej wymiany odmawia, swoje zażalenie można złożyć do Komisji Nadzoru Finansowego.
Waluty, które wyszły z obiegu
Inna kwestia dotyczy pieniędzy, które się zestarzały i walut, którymi przestano się posługiwać. W zależności od polityki finansowej poszczególnych państw, przy wprowadzeniu nowego wzoru banknotów, nowych nominałów – obowiązuje okres przejściowy, który pozwala wymienić pieniądze, które stracą swoją siłę nabywczą. Podobnie sytuacja dotyczy wymiany waluty – w wielu krajach europejskich zakończył się już czas wymiany pieniądza krajowego na euro. Oznacza to, że jedynym miejscem, gdzie dawne pieniądze mogą mieć jeszcze jakąś wartość, są targi numizmatyczne lub skupy walut wycofanych z obiegu. Żeby lepiej zrozumieć sytuację, przyjrzyjmy się kilku konkretnym przypadkom.
Wymiana starych dolarów
Okazuje się, że w najlepszej sytuacji są mieszkańcy Stanów Zjednoczonych. Choć wzory banknotów są ciągle uaktualniane, na terenie USA wszystkie dolary pozostają oficjalnym środkiem płatniczym. Oznacza to tyle, że wymiana starych dolarów na nowe nie jest konieczna – można zapłacić nimi w dowolnym sklepie. Przekłada się to również na sytuację osób, które dysponują dolarami w naszym kraju. Chociaż kantory walut mogą odmówić kupna takich dolarów, warto odwiedzić skup wycofanych banknotów – tutaj wymienimy stare dolary i odzyskamy znaczną część ich wartości.
Korony norweskie
Choć to waluta obowiązująca, bank centralny, wprowadzając nowe nominały, często wyznacza krótki okres przejściowy na wymianę koron. Jeśli dysponujesz takimi środkami, wymiana w banku będzie możliwa tylko w czasie ogłoszonym przez norweską instytucję (a w zasadzie jeszcze krócej, ze względu na procedury związane z wymianą). Z taką sytuacją mieliśmy do czynienia w 2018 roku, kiedy z obiegu wycofywano banknoty 100 i 200 NOK – w Norwegii termin wymiany wyznaczono na koniec maja, w polskich bankach można było wymieniać je do 28 kwietnia. Dziś możemy próbować spieniężyć takie korony w skupie walut wycofanych z obiegu.
Marki niemieckie
Skupy starych banknotów najczęściej odwiedzane są przez tych, którzy przypadkiem odnajdują pieniądze w walutach wypartych dziś przez euro. Jedną z nich są marki niemieckie – ich emisji zaprzestano w 2002 roku. W związku z dużą emigracją w latach 90, wiele osób dysponuje środkami w tej walucie. Nie można wymienić ich dziś nawet na terenie Niemiec, dlatego jedynym miejscem, gdzie można je spieniężyć, jest skup marek niemieckich. Zaznaczmy, że wśród pieniędzy pozaobiegowych, niemiecka waluta jest jedną z najbardziej opłacalnych. Kurs za wymianę takich banknotów jest naprawdę atrakcyjny.
Jak więc widać, do trudnozbywalnych banknotów należą dziś przede wszystkim pieniądze w walutach, które wyszły z obiegu. W zdecydowanej większości przypadków zakończył się czas na ich wymianę w bankach narodowych, co wpłynęło na znaczną utratę ich wartości. Nie zmienia to jednak faktu, że możemy odzyskać choć część pieniędzy, wymieniając je w skupach starych banknotów.